کد مطلب:211467 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:173
ستارگان ثوابت و سیارات
فرمود ای مفضل، در ستارگان و اختلاف حركات آنها فكر كن بعضی از جای خود تجاوز نمی كنند و با یكدیگر سیر می نمایند سیر دسته جمعی (منظومه كهكشانی) و از هم جدا نمی شوند و بعضی مطلق العنانند و از برج به برجی دیگر حركت می كنند و در حركت از یكدیگر جدا می شوند و هر یك را دو حركت مختلف است یكی حركت عمومی كه همه كواكب با آن حركت می كنند و آن حركت شبانه روزی است كه از مشرق به مغرب سیر می كنند و دیگر حركت خاص است كه هر یك برای خود و در گرد خود می چرخند و آن حركت از مغرب به مشرق است مانند موری كه بر روی زمین آسیا به جانب چپ حركت كند و آسیا به سرعت بیشتری به جانب راست حركت می نمایند یا مرد مسافری كه در قطار برخلاف آن حركت از اول به آخرش بنماید كه دو حركت مختلف دارد یكی به اراده خود دیگری به اراده مركب خود اولی به میل دومی به كراهت و جبر.
[ صفحه 360]
فرمود ای مفضل بپرس از آنها كه می گویند ستارگان به طبایع خود حركت می كنند آیا ممكن است بدون مدبری و بدون مقدری بی حساب و بی مقدار و اندازه حركت كنند؟! این طبیعت بی شعور چگونه هزاران سال در یك حساب دقیق یك ستاره را حركت می دهد پس بدانكه این حركت ها از تقدیر خدای عالم دانای تواناست كه آنها را آفریده و برای سیر و حساب زندگانی بشر قرار داده تا خدای خود را بشناسند و به توحید كامل برسند.
(نگارنده گوید نظرم است در اسفار ملاصدرا در باب حركت فصولی مشبع در اقسام حركت طبیعی - و قسری و ذوقی و حرك جوهری كه خود ملاصدرا قائل بوده و حركت عرضی و غیره شرح داده شده و حركت افلاك حركت شوقی است كه دست قدرت الهی در طینت آنها مقدر فرموده است - و در لسان اخبار به نام ملائكه ی محرك و نگهبان و رهبر آنها به حركت می باشند.)
فرمود ای مفضل این حركات به بخت و اتفاق و تصادف نیست چنانچه زنادقه می گویند زیرا تمام موجودات عالم معلول عللی هستند - و حركت به اثبات آنها همه روی مصلحتی است و اختلاف اوضاع آنها دلیل بر نظام عالم است و دلالتی كه اوضاع نجوم بر حوادث آینده می كند و منجمین از آن خبر می دهند از اسباب علوم انبیاء و اوصیاء آنها بوده و منجمین از این جهت به اشتباه افتاده اند كه گمان می كنند هر كره ای یك حركت دارد و حساب آنها روی همان یك حركت است و حركات مخفی و بطی ء و پنهان آنها را نشناخته اند و لذا در انتقال آفتاب و ستارگان در بروج و منازل آنها و اختلاف اوضاع ایشان نسبت به یكدیگر از مقابله و مقارنه و تثلیث و تربیع و تسدیس بر اموری كه در عالم پس از این حادث می گردد فرض و تصور می كنند حركات سریعه كه موجب تغییر این وضع و محاذات می گردد به حساب نمی آورند - آنها نمی دانند كه با حركات سریعه آنها این حساب و سیر سیارات در این منازل و بروج متصوره غلط می شود و تخلف می نماید مانند مسافری كه از منزلی به منزلی و از شهری به شهری منتقل گردد اگر همه با هم حركت كنند یا حركات همه سریع باشد در یك زمان و به یك نسبت و با یك وضع و محاذات كه آن هم تصور محض است در خارج تحقق پیدا نمی كند.
(مترجم گوید از این بیان كاملا فرضیه نسبی كه منتسب به انیشتین است در فرمایش امام علیه السلام مورد توجه قرار گرفته است).
و آیا این انتقالات مستند به طبیعت عدیم الشعور است؟! حاشا و كلا همه از قدرت
[ صفحه 361]
علم و حكمت توانائی ذات واجب الوجود است جل جلاله و عم نواله و عظمت شأنه و جلت قدرته.
(مترجم گوید كواكب سیاره آن عصر هفت كوكب بوده بدین ترتیب: قمر - عطارد - زهره - شمس - مریخ - مشتری - زحل و این ها علاوه بر حركت منظومه شمسی حركت خاصی هم داشته اند و امروز ثابت شده كه فلك ثوابت هم در هر هفتاد سال یك درجه حركت می كنند و در هر بیست و پنج هزار و دویست سال یك دور تمام می پیمایند و آفتاب در سال یك دوره می پیماید و ماه در هر ماهی و زحل در هر سی سال و مشتری در هر دوازده سال و مریخ در هر دو سال كمتر (5 / 10 ماه «ده ماه و نیم») و عطارد در نزدیك یك سال سیر و حركت مخصوص دارند - و صدر بروج از آنها منتزع می شود - و در وضع و محاذات آنها سعد و نحس تصور كرده اند. [1] .
[ صفحه 360]
فرمود ای مفضل بپرس از آنها كه می گویند ستارگان به طبایع خود حركت می كنند آیا ممكن است بدون مدبری و بدون مقدری بی حساب و بی مقدار و اندازه حركت كنند؟! این طبیعت بی شعور چگونه هزاران سال در یك حساب دقیق یك ستاره را حركت می دهد پس بدانكه این حركت ها از تقدیر خدای عالم دانای تواناست كه آنها را آفریده و برای سیر و حساب زندگانی بشر قرار داده تا خدای خود را بشناسند و به توحید كامل برسند.
(نگارنده گوید نظرم است در اسفار ملاصدرا در باب حركت فصولی مشبع در اقسام حركت طبیعی - و قسری و ذوقی و حرك جوهری كه خود ملاصدرا قائل بوده و حركت عرضی و غیره شرح داده شده و حركت افلاك حركت شوقی است كه دست قدرت الهی در طینت آنها مقدر فرموده است - و در لسان اخبار به نام ملائكه ی محرك و نگهبان و رهبر آنها به حركت می باشند.)
فرمود ای مفضل این حركات به بخت و اتفاق و تصادف نیست چنانچه زنادقه می گویند زیرا تمام موجودات عالم معلول عللی هستند - و حركت به اثبات آنها همه روی مصلحتی است و اختلاف اوضاع آنها دلیل بر نظام عالم است و دلالتی كه اوضاع نجوم بر حوادث آینده می كند و منجمین از آن خبر می دهند از اسباب علوم انبیاء و اوصیاء آنها بوده و منجمین از این جهت به اشتباه افتاده اند كه گمان می كنند هر كره ای یك حركت دارد و حساب آنها روی همان یك حركت است و حركات مخفی و بطی ء و پنهان آنها را نشناخته اند و لذا در انتقال آفتاب و ستارگان در بروج و منازل آنها و اختلاف اوضاع ایشان نسبت به یكدیگر از مقابله و مقارنه و تثلیث و تربیع و تسدیس بر اموری كه در عالم پس از این حادث می گردد فرض و تصور می كنند حركات سریعه كه موجب تغییر این وضع و محاذات می گردد به حساب نمی آورند - آنها نمی دانند كه با حركات سریعه آنها این حساب و سیر سیارات در این منازل و بروج متصوره غلط می شود و تخلف می نماید مانند مسافری كه از منزلی به منزلی و از شهری به شهری منتقل گردد اگر همه با هم حركت كنند یا حركات همه سریع باشد در یك زمان و به یك نسبت و با یك وضع و محاذات كه آن هم تصور محض است در خارج تحقق پیدا نمی كند.
(مترجم گوید از این بیان كاملا فرضیه نسبی كه منتسب به انیشتین است در فرمایش امام علیه السلام مورد توجه قرار گرفته است).
و آیا این انتقالات مستند به طبیعت عدیم الشعور است؟! حاشا و كلا همه از قدرت
[ صفحه 361]
علم و حكمت توانائی ذات واجب الوجود است جل جلاله و عم نواله و عظمت شأنه و جلت قدرته.
(مترجم گوید كواكب سیاره آن عصر هفت كوكب بوده بدین ترتیب: قمر - عطارد - زهره - شمس - مریخ - مشتری - زحل و این ها علاوه بر حركت منظومه شمسی حركت خاصی هم داشته اند و امروز ثابت شده كه فلك ثوابت هم در هر هفتاد سال یك درجه حركت می كنند و در هر بیست و پنج هزار و دویست سال یك دور تمام می پیمایند و آفتاب در سال یك دوره می پیماید و ماه در هر ماهی و زحل در هر سی سال و مشتری در هر دوازده سال و مریخ در هر دو سال كمتر (5 / 10 ماه «ده ماه و نیم») و عطارد در نزدیك یك سال سیر و حركت مخصوص دارند - و صدر بروج از آنها منتزع می شود - و در وضع و محاذات آنها سعد و نحس تصور كرده اند. [1] .
[1] علامه مجلسي رحمة الله عليه در بحارالانوار و شيخ بهائي در فارسي هيئت قسمتي از اين حركات را در سابق نقل كرده اند و در هيئت جديد و اكتشافات اخير نيز ستاره هائي كه در اخبار به وجود آنها اشاره شده كشف گرديده و حركات آنها به دست آمده است.